Antik Roma ve Bizans İmparatorluğu'nda MÖ VIII'den MS VIII. yüzyıla kadar bin yılı aşkın bir süredir var olan ünlü Roma hukuku, Avrupa devletlerinin hukuk sistemlerinin temelini oluşturmuştur. Roma hukukunun vazgeçilmez niteliklerinden biri de “güçlü” ve “zayıf” olarak ayrılan vetodur.
Zayıf bir veto ile, parlamentonun/uluslararası örgütün sadece tasarıyı yeniden gözden geçirmesi gerekiyor. Güçlü bir vetoyu aşmak tanım gereği daha zordur ve bu yetki genellikle gelişmiş ülkelerdeki (ABD, Almanya ve diğerleri) başkanlar tarafından kullanılır.
hukuk tarihi
Veto tarihi, nüfusun alt tabakalarının - pleblerin haklarını savunmak için tribünlerin oluşturulduğu antik Roma dönemine kadar uzanır. Latince'den tercüme edilen veto, "yasaklıyorum" anlamına gelir. Dolayısıyla adından da anlaşılacağı gibi, bu bir şeyi kısıtlama hakkıdır. Roma İmparatorluğu'nun hukuk sistemi birçok Avrupa hukuk sisteminin temelini oluşturmuştur, dolayısıyla kısıtlayıcı hakların kullanılması mantıklıdır.
veto'nun anlamı
Böyle bir hak, bir kişi veya grup için belirli yazılı ve sözlü kararların alınmasını tek taraflı olarak engelleme fırsatı sağlar. Yani örneğin bir taslağın (karar, karar ve benzeri kararlar) kabulü için 30 kişi oy vermişse ve sadece bir kişi ret oyu vererek veto etmişse, taslak kabul edilmez ve yeni bir oylama tarihi belirlenir.
Tartışma, toplantı, komiteye katılanlardan herhangi birinin sınırsız sayıda veto hakkına sahip olması dikkat çekicidir. Bu nedenle ortak bir kararın alınması uzun yıllar ertelenebilir ve sonunda kabul bile edilmeyebilir. Veto, uluslararası kuruluşlar tarafından herhangi bir öneme sahip kararlar alınırken aktif olarak kullanılmaktadır.
Örneğin, BM'nin bazı toplantılarında (NATO, Avrupa Parlamentosu ve diğer uluslararası kuruluşlar), ülkelerden birinin temsilcisinin veto hakkını kullandığını ve belgenin kabul edilmesinin engellendiğini sık sık duyabilirsiniz.
Böyle kısıtlayıcı bir hakkın uzun vadeli (bir dereceye kadar kalıcı olmanın eşiğinde) kullanımının canlı örnekleri arasında, Yunanistan'ın Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılma niyetleriyle ilgili konumu not edilebilir. Son 14 yıldır, büyük ölçüde Yunanistan'ın vetosu sayesinde Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa'ya katılmanın bariz ve hayali faydalarından yararlanmadı.
Ayrıca veto etmenin "taze" örneği de dikkate değerdir. Bu, Kırım'daki referandumun yasallığına ilişkin bir BM Güvenlik Konseyi kararının kabul edilmesidir. Daha açık olmak gerekirse, uluslararası bir belgenin Rusya Federasyonu tarafından BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak engellenmesi nedeniyle reddedilmesinde. Çin Halk Cumhuriyeti temsilcilerinin, bir dereceye kadar kararın uzun bir tartışmasını garanti eden oylamada çekimser kalması dikkat çekicidir.
